Ở tất cả bệnh nhân sốt dengue, thuốc
chống ngưng tập tiểu cầu nên tránh dùng vì nguy cơ khởi phát hội chứng
Reyes bên cạnh việc làm nặng tình trạng giảm tiểu cầu. Hội chứng Reyes là tình
trạng hiếm gặp đặc trưng bởi tình trạng viêm gan và bệnh lý não liên quan tới
việc dùng aspirin ở những bệnh nhân sốt do virus.
Nếu những bệnh nhân sốt dengue bị hội chứng
vành cấp, cân nhắc điều trị bảo tồn và tránh can thiệp nếu có thể. Thuốc chống
ngưng tập tiểu cầu (aspirin kết hợp với clopidogrel hơn là
ticagrelor hay prasugrel) nên dùng thận trọng và theo dõi lượng tiểu cầu thường
xuyên. Trong trường hợp buộc phải can thiệp mạch vành:
· - Tiếp cận đường động mạch quay
· - Sử dụng stent trần
· - Sử dụng chống đông tiền thủ thuật nên dùng
bivalirudin thay vì heparin để có thể tránh được tình trạng giảm tiểu cầu do
heparin (heparin-induced thrombocytopaenia: HIT).
· - Không sử dụng thuốc ức chế GP IIb/IIIa vì có thể
gây giảm tiểu cầu.
· - Việc truyền tiểu cầu dự phòng trong sốt xuất huyết
dengue được khuyến cáo khi lượng tiểu cầu giảm dưới 10-20.000/mm3 mà không có
biểu hiện chảy máu và dưới 50.000/mm3 nếu có chảy máu ở 1 số khuyến cáo. Tuy
nhiên, vấn đề này còn được tranh cãi vì có thể làm tăng tỉ lệ nằm viện, tăng
nguy cơ phù phổi cấp.
· - Huyết khối stent sau truyền tiểu cầu đã được ghi
nhận. Cornet và cộng sự đã báo cáo 3 trường hợp huyết khối stent sau khi truyền
khối tiểu cầu từ 6-17 giờ. Vì tiểu cầu của người cho không bị ức chế bởi thuốc chống
ngưng tập tiểu cầu trong máu người nhận từ đó bám dính lên bề mặt stent gây tắc
stent.
· - Ở bệnh nhân nguy cơ huyết khối ngắn hạn cao, bao
gồm bệnh nhân được can thiệp với stent (đặt stent trần trong tháng trước hay
stent phủ thuốc trong 6 tháng trở lại thì nên khôn ngoan tiếp dùng dùng thuốc chống
ngưng tập tiểu cầu kép và theo dõi sát lượng tiểu cầu. Chuyển từ prasugrel hay
ticagrelor sang clopidogrel và duy trì aspirin 75-100 mg. Nếu tiểu cầu giảm xuống
dưới 50.000/mm3, nên nhưng liệu pháp kháng tiểu cầu kép hoặc chỉ tiếp tục với 1
thuốc chống ngưng tập tiểu cầu.
· - Ở bệnh nhân sốt dengue và nguy cơ huyết khối ngắn
hạn thấp, bao gồm những bệnh nhân với cơn đau thắt ngực ổn định, ngưng liệu
pháp kháng tiểu cầu kép và theo dõi sát tiểu cầu và sử dụng lại 1 loại thuốc chống
ngưng tập tiểu cầu rồi loại thứ 2 khi lượng tiểu cầu máu bắt đầu tăng.
· - Bệnh nhân rơi vào hội chứng sốc dengue biểu hiện
tình trạng nặng nề do thay đổi tính thấm mao mạch và thoát huyết tương nặng nề
vào khoang ngoại bào, đi kèm với sự hoạt hóa hệ thống miễn dịch và nồng độ cao
TNF trong máu, IL-8 và các yếu tố khác. Những nguyên nhân này dẫn đến sốc giảm
thể tích. Lúc này cần ngưng liệu pháp kháng tiểu cầu kép ngay lập tức. Tình trạng
này cần điều trị không chỉ bù dịch mà cần điều trị cả tình trạng rối loạn chức
năng thất.
References
1. Raphael CE, Spoon DB, Bell MR, Psaltis PJ,
Kidd S, Loh SX,
Lennon RJ, Singh M, Rihal C, Gulati R. Effect of Preprocedural
Thrombocytopenia on Prognosis after Percutaneous Coronary
Intervention. Mayo Clin Proc.2016;91:1035-44.
2. Clinical guidelines for
the management of Dengue fever,
Dengue Haemorrhagic Fever and Dengue Shock Syndrome:
Directorate of National Vector Borne Disease Control Programme
(Director General of Health Services), Ministry of Health and
Family Welfare, Government of India, 2008. http://www.nvbdcp.
gov.in/Doc/Clinical%20Guidelines.pdf
3. Simmons CP, Farrar JJ, Nguyen vV, Wills B.
Dengue. N Engl
J Med.2012:366;1423-32.
4. WHO. Dengue: Guidelines
for Diagnosis, Treatment,
Prevention and Control. World Health Organization, Geneva,
Switzerland, 2009. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/97
89241547871eng.pdf
5. Kho LK, Wulur H, Himawan
T. Blood and bone marrow
changes in dengue haemorrhagic fever. Paediatr Indones.
1972;12:31-9.
6. Krishnamurti C, Peat RA, Cutting MA, Rothwell
SW. Platelet
adhesion to dengue-2 virus-infected endothelial cells. Am J Trop
Med Hyg.2002;66:435-41.
7. Srichaikul T, Nimmannitya
S, Sripaisarn T, Kamolsilpa M,
Pulgate C. Platelet function during the acute phase of dengue
hemorrhagic fever. Southeast Asian J Trop Med Public Health.
1989;20:19-25.
8. Pesaro AE, Amico ED, Aranha LF. Dengue:
cardiac manifestations and implications in antithrombotic treatment. Arq Bras
Cardiol.2007;89:e12-5.
9. Chuansumrit A,
Tangnararatchakit K. Pathophysiology and
management of dengue hemorrhagic fever. Transfusion Alternatives
in Transfusion Medicine.2006;8 Suppl s1:3-11.
10. Holmes DR Jr, Kereiakes DJ, Garg S, Serruys
PW, Dehmer GJ,
Ellis SG, Williams DO, Kimura T, Moliterno DJ. Stent thrombosis.
J Am Coll Cardiol.2010;56:1357-65.
11. Mehta SR, Yusuf S,
Peters RJ, Bertrand ME, Lewis BS,
Natarajan MK, Malmberg K, Rupprecht H, Zhao F, Chrolavicius S,
Copland I, Fox KA; Clopidogrel in Unstable angina to prevent
Recurrent Events trial (CURE) Investigators. Effects of
pretreatment with clopidogrel and aspirin followed by long-term therapy in
patients undergoing percutaneous coronary intervention: the PCICURE
study. Lancet.2001;358:527-33.
12. Wiviott SD, Braunwald E, McCabe CH, Montalescot G,
Ruzyllo W, Gottlieb S, Neumann FJ, Ardissino D, De Servi S,
102
AsiaIntervention 2017;3:99-102
Murphy SA, Riesmeyer J, Weerakkody G, Gibson CM, Antman EM;
TRITON-TIMI 38 Investigators. Prasugrel versus clopidogrel in
patients with acute coronary syndromes. N Engl J Med.2007;357:
2001-15.
13. Wallentin L, Becker RC, Budaj A, Cannon CP,
Emanuelsson H,
Held C, Horrow J, Husted S, James S, Katus H, Mahaffey KW,
Scirica BM, Skene A, Steg PG, Storey RF, Harrington RA; PLATO
Investigators, Freij A, Thorsén M. Ticagrelor versus clopidogrel in
patients with acute coronary syndromes. N Engl J Med.2009;361:
1045-57.
14. Levine GN, Bates ER, Bittl JA, Brindis RG, Fihn SD,
Fleisher LA, Granger CB, Lange RA, Mack MJ, Mauri L, Mehran R,
Mukherjee D, Newby LK, O’Gara PT, Sabatine MS, Smith PK,
Smith SC Jr. 2016 ACC/AHA Guideline Focused Update on
Duration of Dual Antiplatelet Therapy in Patients With Coronary
Artery Disease: A Report of the American College of Cardiology/
American Heart Association Task Force on Clinical Practice
Guidelines. J Am Coll Cardiol.2016;68:1082-115.
15. Tada T, Byrne RA, Simunovic I, King LA, Cassese S,
Joner M, Fusaro M, Schneider S, Schulz S, Ibrahim T, Ott I,
Massberg S, Laugwitz KL, Kastrati A. Risk of stent thrombosis
among bare-metal stents, first-generation drug-eluting stents, and
second-generation drug-eluting stents: results from a registry of
18,334 patients. JACC Cardiovasc Interv.2013;6:1267-74.
16. Lum LC, Abdel-Latif
Mel-A, Goh AY, Chan PW, Lam SK.
Preventive transfusion in Dengue shock syndrome-is it necessary?
J Pediatr.2003;143:682-4.
17. Cornet AD, Klein LJ, Groeneveld J. Coronary
stent occlusion after
platelet transfusion: a case series. J Invasive
Cardiol.2007;19:E297-9.
18. Farb A, Sangiorgi G, Carter AJ, Walley VM,
Edwards WD,
Schwartz RS, Virmani R. Pathology of acute and chronic coronary
stenting in humans. Circulation.1999;99:44-52.